του Μιχαήλ Πετσαλάκη
Οικονομολόγου BSc, MSc
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Χερσονήσου Δημοτικής Ενότητας Γουβών
Από το 2008 η κρίση στην Ευρώπη μεγεθύνεται ολοένα με το φαινόμενο να
εντείνεται στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα.
Ιδιαίτερα το 2009 η Ελληνική οικονομία καλέστηκε να αντιμετωπίσει το
διπλό πρόβλημα του υψηλού δημόσιου ελλείμματος- πρώτο σε ύψος στη Ευρώπη εκείνο
το έτος - και το δεύτερο υψηλότερο χρέος στην Ευρώπη . Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από την έκθεση του WWF (Παγκόσμιο ταμείο για την φύση) :
«Το WWF πιστεύει ακράδαντα ότι η κρίση που εκτυλίσσεται στην Ελλάδα και την
Ευρωζώνη δεν πρέπει να θεωρείται απλώς δημοσιονομική. Η κρίση δεν πηγάζει μόνο
από την κακή διαχείριση των οικονομικών κάθε κράτους, αλλά αποτελεί αντανάκλαση
ενός προβληματικού προτύπου οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο εξαρτάται από την
υπερκατανάλωση και προκαλεί ένα σταθερά αυξανόμενο οικολογικό έλλειμμα και
υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων. Έως ότου ξεπεραστούν αυτές οι αντιφάσεις στα
ισχύοντα πρότυπα οικονομικής ανάπτυξης, τα μέτρα που επιβάλλονται σε χώρες όπως
η Ελλάδα δεν αποτελούν παρά τσιρότα. Αντί να θεραπεύουν πληγές, στην
πραγματικότητα τις επιδεινώνουν, ενώ διογκώνουν το πιο μακροπρόθεσμο κόστος της
περιβαλλοντικής αποκατάστασης».
Σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον
πρέπει να αναδείξουμε την συμβολή της
κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στην βελτίωση του επιπέδου ζωής των
καθημερινών ανθρώπων και στην δημιουργία καινούργιων προτύπων ανάπτυξης.
Ουσιαστικά, η κοινωνική οικονομία απαντάει στο ερώτημα πως οι άνθρωποι μπορούν
να επιβιώσουν χωρίς χρήματα μέσω των
δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης . Για τον σκοπό αυτό έχουν δημιουργηθεί δίκτυα
κοινωνικής οικονομίας υποβοηθούμενα από την διάδοση του Ιντερνέτ που έχουν βελτιώσει
την οικονομική πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες άνθρωποι. Αυτές όλες
οι δράσεις μπορούν να εντατικοποιήσουν την ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών και να αυξήσουν τον οικονομικό
πλούτο.
Για αυτό τον σκοπό ανταλλακτικά δίκτυα έχουν δημιουργηθεί σε όλο τον κόσμο.
Ένα από τα σημαντικότερα είναι το LETS(Local Exchange Trading System) που δίνει την δυνατότητα ανταλλαγής
αγαθών και υπηρεσιών. Οι συναλλαγές δεν είναι εντελώς αχρήματες αλλα βασίζονται
σε πιστωτικές μονάδες (credits). Εν τοις πράγμασι, πρόκειται για ένα
σύστημα συμπληρωματικό των εθνικών νομισμάτων που εφευρέθηκε από τον καναδό Michael Linton και το κυριότερο χαρακτηριστικό του
είναι οι πιστωτικές μονάδες (χρήμα) κερδίζονται
σχετικά πιο εύκολα αλλά το ξόδεμα τους αναδεικνύεται πιο δύσκολο από το συμβατικό χρήμα. Το συγκεκριμένο
δίκτυο έχει μεγάλη διάδοση στην
Αυστραλία και τη Βόρεια Αμερική, μολονότι στην Ελλάδα αξιόλογη συμμετοχή στο
συγκεκριμένο δίκτυο υπάρχει μόνο στην πόλη του Βόλου.
Στην Ευρωπαϊκή πραγματικότητα παράδειγμα ανταλλακτικής οικονομίας παρουσιάζεται το WIR στα Γερμανικά (Wirtschaftsring-Genossenschaft) το οποίο είναι ένα συμπληρωματικό νομισματικό
σύστημα το οποίο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στη Ελβετία και δρά συμπληρωματικά
στο Ελβετικό φράγκο και διατίθεται μόνο
σε ηλεκτρονική μορφή. Ιδιαίτερα, η ενεχυρίαση περιουσιακών στοιχείων του χρήστη
το καθιστά φερέγγυο και μειώσει την ποσότητα του παραδοσιακού χρήματος που χρειάζεται
στις συναλλαγές.
Στην
Ελληνική πραγματικότητα επιτυχημένο παράδειγμα δικτύου ανταλλαγής αγαθών
και υπηρεσιών είναι το «Λόγω Τιμής»(www.logo-timis.gr) το οποίο βασίζετε αποκλειστικά στον
αντιπραγματισμό, δηλαδή για τις συναλλαγές δεν διαμεσολαβεί χρήμα. Ο χρήστης
μετά την εγγραφή του θα πρέπει να
αναρτήσει ένα αίτημα ζήτηση και μία προσφορά αγαθού ή υπηρεσίας. Με παρόμοια λογική
λειτουργεί το Οβολός (www.ovolos.gr)
όπου η αγοραπωλησία γίνεται με την χρήση ηλεκτρονικού χρήματος (Οβολός) έτσι
ώστε να διευκολύνεται η συνάντηση της ζήτησης από την προσφορά. Άλλη μία δράση
της αλληλέγγυας κοινωνικής οικονομίας αποτελεί το forfree.gr το οποίο
συγκεντρώνει εκδηλώσεις κινηματογραφικών προβολών συναυλιών, χοροθεατρικών
δρώμενων, διαλέξεων και συνεδρίων στις πόλεις των Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πάτρας
και Λάρισας.
Αξιολογότατες δράσεις στο πλαίσιο της κοινωνικής
οικονομίας αποτελεί η ανακύκληση υλικών θα κατέληγαν σε κάποια χωματερή
επιβαρύνοντας το οικοσύστημα μέσω του δίκτυο freecycle. Το freecycle αποτελείται 5,122 ομάδες και πάνω από 5 εκατομμύρια μέλη παγκοσμίως
που συμμετέχουν αφιλοκερδώς στην ανταλλαγή υλικών που είναι άχρηστα για τους
ίδιους αλλά χρήσιμα για κάποιο άλλο μέλος του δικτύου.
Εξαιρετική
δουλεία σε θέματα ανταλλακτικής οικονομίας γίνεται σε ακαδημαϊκό επίπεδο από το
πανεπιστήμιο Κρήτης από την διδάκτορα Ειρήνη Σωτηροπούλου για δείγματα
της ακαδημαϊκής της δουλείας ο αναγνώστης μπορεί να απευθυνθεί στο προσωπικό
της ιστολόγιο (http://erevnaantallages.blogspot.gr/)
Στους
χαλεπούς καιρούς που ζούμε, η συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμη των συμπολιτών
μας είναι γεγονός. Η λύση για την οικονομικής δυσχέρειας εμφανίζονται οι δωρεάν πολλές φορές υπηρεσίες που προσφέρονται
από τα δίκτυα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Έτσι θα μπορούμε με
οικονομικό τρόπο να μην στερηθούμε τις μικρές μας πολυτέλειες επιλέγοντας τον
αντιπραγματισμό είτε στην ενχρήματη ή αχρήματη μορφή του. Εν τέλει, τα δίκτυα
της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να ειδωθούν σαν διέξοδος από την λιτότητα και τα μνημονικά μέτρα που
πλήττουν το Ελληνικό νοικοκυριό.